Երեքշաբթի, 22 հոկտեմբերի, 2024 թ.
|
Ստեփանակերտում`   0 °C

Տավուշի անտառներում թաքնված, քչերին հայտնի մենաստանը. Սբ Անդրեի վանքը

Տավուշի անտառներում թաքնված, քչերին հայտնի մենաստանը. Սբ Անդրեի վանքը
2531
Կիրակի, 03 սեպտեմբերի, 2023 թ., 22:00

Տավուշի մարզի թավ անտառներում թաքնված Սբ Անդրե անունը կրող վանքին առաջին անգամ անդրադարձել է հայ պատմիչ և եկեղեցական գործիչ Կիրակոս Գանձակեցին։ Նրանից իմանում ենք, որ 1260-ական թվականներին հայ նշանավոր պատմիչ, աշխարհագիր Վարդան Արևելցին Մեծ Հայքի Գուգարք աշխարհի Ձորափոր գավառում, Կայեն բերդի մոտ կառուցում է մենաստան՝ Սբ Անդրե անվամբ, որտեղ գործում էր նաև վարդապետական դպրոց։ Ըստ ավանդության, իր հիմնաց վանքի եկեղեցու բակում էլ թաղվել է Վարդան Արևելցին։
Մինչև վերջերս վանքի տեղադրության մասին տեղեկություններ չկային, սակայն 2000-ական թվականներից կատարված ուսումնասիրությունները ի վերջո հստակություն մտցրին այս առումով։ Սբ Անդերի վանքը գտնվում է Իջևանի լեռների անտառապատ լանջին, Կայան ամրոցի մոտ՝ երեք կողմից խոր ձորերով շրջապատված բլրի գագաթին և լանջերին։ Տեղավայրի բնական դժվարամատչելիությունը, բնակավայրից հեռու լինելը բացառիկ պայմաններ են ստեղծել ճգնակյացների միաբանության համար։
Թեև վանքն այսօր խիստ անխնամ վիճակում է, սակայն թավ անտառի մեջ կարելի է դեռևս տեսնել իրար կից եկեղեցին ու մատուռը, իսկ բլրի լանջերին՝ մոտ երեք տասնյակ կացարանների, Վարդան վարդապետի հիմնած դպրոցի լսարանների և տնտեսական շինությունների հիմքերը։
Վանական համալիրը ունեցել է բերդապարիսպ, իսկ բերդապարսպից դուրս դարավանդված, ներկայումս անտառածածկ հողակտորները վկայում են, որ միաբանները զբաղվել են հացահատիկի մշակմամբ և անասնապահությամբ։

Վարդան Արևելցին եղել է 13-րդ դարի հայ երևելիներից մեկը։ Հայտնի է որպես նշանավոր պատմագիր, մեկնիչ, աստվածաբան, փիլիսոփա, թարգմանիչ, մանկավարժ: Դպրոցներ է հիմնել Սաղմոսավանքում, Թեղենյաց վանքում, Աղջոց վանքում, Հառիճավանքում, Խոր Վիրապում։ Խոր Վիրապում նրան աշակերտել են միջնադարյան հայ մշակույթի նշանավոր գործիչներ Գևորգ Սկևռացին, Հովհաննես Երզնկացի Պլուզը, Ներսես Մշեցին, Եսայի Նչեցին, Գրիգոր Բալուեցին և ուրիշներ։

Սբ Անդրեի վանքը
Սբ Անդրեի վանքը
Սբ Անդրեի վանքը
Սբ Անդրեի վանքը
Սբ Անդրեի վանքը
Սբ Անդրեի վանքը
Սբ Անդրեի վանքը
Սբ Անդրեի վանքը
Սբ Անդրեի վանքը
Սբ Անդրեի վանքը
Սբ Անդրեի վանքը
Սբ Անդրեի վանքը