«ՀՀ ոստիկանությունը երբեմն մարդկանց ձերբակալում էր առանց պաշտոնական մեղադրանքների՝ որպես պատժի ձև». ԱՄՆ Պետքարտուղարության զեկույցը

Սահմանադրությունն ու օրենքը արգելում են կամայական ձերբակալությունն ու կալանավորումը և ապահովում են ցանկացած անձի իրավունքը՝ դատարանում վիճարկելու իր ձերբակալման կամ կալանավորման օրինականությունը։ ՀՀ կառավարությունը միշտ չէ, որ հարգել է այդ պահանջները, նշված է ԱՄՆ-ի Պետքարտուղարության 2024 թվականի մարդու իրավունքների զեկույցում։

«Ըստ մարդու իրավունքների պաշտպանների, ոստիկանությունը երբեմն մարդկանց ձերբակալում էր առանց պաշտոնական մեղադրանքների՝ որպես պատժի ձև։ Փաստաբանները նշում էին, որ մարդկանց կալանավորելու դատարանի որոշումները անկանխատեսելի էին, քանի որ նմանատիպ հանգամանքներում մեղադրյալները ենթարկվում էին տարբեր սահմանափակումների։ Դիտորդները նշել են, որ ոստիկանությունը երբեմն խուսափում էր անհատների պատշաճ դատավարության իրավունքներից՝ նրանց դատարան կանչելով և կալանավորելով՝ պաշտոնապես ձերբակալելու փոխարեն, այն պատրվակով, որ նրանք գործուն վկաներ են, այլ ոչ թե կասկածյալներ։ Դա ոստիկանությանը թույլ էր տալիս հարցաքննել անհատներին առանց պաշտպանի օգնության։

Այս գործելաոճը հատկապես ակնհայտ էր մայրաքաղաքից դուրս։ Նոյեմբերի 13-ին Խոշտանգումների, անմարդկային վերաբերմունքի կամ պատժի կանխարգելման եվրոպական կոմիտեն (CPT) հրապարակեց զեկույց 2023 թվականի սեպտեմբերին երկիր կատարած իր այցի վերաբերյալ։ Այնտեղ CPT-ն նշել է իրավական երաշխիքների բարելավումները։ Մասնավորապես, CPT-ն նշել է, որ ոստիկանության հետ «ոչ պաշտոնական զրույցների» նախկին պրակտիկան գործնականում վերացվել է, չնայած ոստիկանության աշխատակիցները երբեմն դեռևս հարցաքննում էին կալանավորվածներին ենթադրյալ քրեական հանցագործությանն առնչվող հիմնական փաստական տարրերի վերաբերյալ՝ առանց պաշտպանի ներկայության»,- նշված է ԱՄՆ Պետքարտուղարության զեկույցում։