Հայտնաբերվել է հայկական ծագումով վրաց թագավոր Աշոտ Կյուրոպաղատի դամբարանը Արդվինում

Ներկայիս Թուրքիայի հյուսիս-արևելքում հնագետները հայտնաբերել են գերեզման, որը, ենթադրաբար, պատկանում է վրաց արքա Աշոտ Ա Կյուրոպաղատին՝ միջնադարյան վրացական պետության ձևավորման առանցքային գործիչներից մեկին։

Դամբարանը տեղակայված է Սուրբ Պողոս-Պետրոս եկեղեցու ավերակների տակ՝ Արդանուջ քաղաքում (Արդվինի նահանգ), որը 9-րդ դարում Տաո-Կլարջեթի թագավորության մայրաքաղաքն էր։ Պեղման աշխատանքները իրականացնում են Թուրքիայի մշակույթի և տուրիզմի նախարարությունը Վանի Յուզյունջյուլ համալսարանի հետ համագործակցությամբ։

Քարե կամարային դամբարանը մոտ 2 մետր երկարություն և 1,8 մետր լայնություն ունի։ Թեև դրա մեջ մարդկային մնացորդներ չեն հայտնաբերվել, դրա դիրքը՝ ուղիղ եկեղեցու խորանի տակ, լիովին համընկնում է 11-րդ դարի վրացական տարեգրության՝ «Քարթլիսի կյանքը» գրքում տրված նկարագրությանը։

«Միջնադարյան վրաց աղբյուրները նշում են, որ թագավոր Աշոտը հենց այս եկեղեցում է թաղված։ Դամբարանի ճարտարապետական դիրքը և կառուցվածքը լիովին համապատասխանում են այդ վկայություններին։ Այժմ մենք կարող ենք գիտականորեն հաստատել Աշոտ Մեծի թաղման վայրը»,- հայտարարել է պեղումների ղեկավար Օսման Այթեքենը։

Աշոտ Ա Կյուրոպաղատն ունի հայկական ծագում, եղել է Տայքի հայ կառավարիչ Ատրներսեհ Ա-ի որդին և հայոց սպարապետ Աշոտի թոռը՝ հայոց Բագրատունիների թագավորական տոհմից:

Վրացիները Աշոտ Ա Մեծին (Կյուրոպաղատ) համարում են միջնադարյան վրաց պետականության վերածննդի առանցքային դեմքերից։ Աշոտը VIII դարի վերջին ծառայության մեջ էր արաբների մոտ և նրանցից ստացել էր Քարթլիի իշխանաց իշխանի տիտղոսը։ Սակայն շուտով նա ապստամբեց արաբական տիրապետության դեմ և փորձեց միավորել վրացական հողերը։
Ապստամբության անհաջողությունից հետո և Քարթլիից փախչելուց հետո Աշոտը ապաստան գտավ Բյուզանդիայում, իսկ այնուհետև վերադարձավ Կլարջեթի, որտեղ հիմնեց նոր վրացական պետություն՝ կենտրոնը հաստատելով Արտանուջ բերդում։ Նա վերականգնեց ավերված տարածքները, ամրապնդեց քաղաքները և խթանեց եկեղեցական ու վանական կյանքի վերածնունդը։
Աշոտը սպանվել է մոտ 829 թվականին՝ ըստ ենթադրության՝ արաբների կամ տեղական ֆեոդալների կողմից։

Քսաներորդ դարում Վրաց Ուղղափառ Եկեղեցին Աշոտ Կուրոպաղատին սրբերի շարքը դասեց։ Նրա հիշատակի օրը նշվում է հունվարի 29-ին։