«Երբ «խուլիգանությունը» դառնում է խոսքի ազատության սահմանափակման գործիք»․ Արսեն Բաբայան

Փաստաբան Արսեն Բաբայանի ֆեյսբուքյան գրառումը․ «Երբ «խուլիգանությունը» դառնում է խոսքի ազատության սահմանափակման գործիք․
Վերջին տարիներին հանրությանը հայտնի քրեական վարույթներում հաճախ հանդիպում եմ մի մտահոգիչ օրինաչափության․ խոսքի կամ արտահայտման դրսևորումը փորձ է արվում քրեականացնել «խուլիգանության» միջոցով։
Թեև «խուլիգանությունը» նախատեսված է հանրային կարգի իրական խախտումները քրեորեն գնահատելու համար, գործնականում այն երբեմն օգտագործվում է ոչ թե հասարակական անվտանգությունը պաշտպանելու, այլ՝ անհարմար խոսքը լռեցնելու նպատակով։
Դատական գործերից մեկում, որտեղ ներգրավված եմ որպես պաշտպան, մեղադրանքը կառուցված էր հետևյալ տրամաբանությամբ․
• անձը հրապարակային վայրում բարձրաձայն արտահայտել է քննադատական, սուր, բայց ոչ բռնարար կարծիք,
• ֆիզիկական բռնություն չի կիրառվել,
• գույքային վնաս չի պատճառվել,
• սակայն մեղադրանքը ձևակերպվել էր որպես
«հանրային կարգի կոպիտ խախտում՝ հասարակության նկատմամբ ակնհայտ անհարգալից վերաբերմունքով»։
Այլ կերպ ասած՝
փորձ էր արվում խոսքը ներկայացնել որպես հանցագործություն։
Եվրոպական դատարանը տարիներ շարունակ ձևավորել է հստակ մոտեցում․
• խոսքի ազատությունը պաշտպանում է նաև սուր, վիրավորական, ցնցող կամ անհանգստացնող արտահայտումները,
• պետությունը չի կարող օգտագործել քրեական հարկադրանքը՝ քննադատությունը պատժելու համար,
• «հանրային կարգը» չի կարող լինել բացարձակ, ամեն ինչ կլանող հիմնավորում։
Եթե չկա իրական բռնություն, վտանգ կամ ուղղակի կոչ ֆիզիկական հաշվեհարդարի՝ քրեական հետապնդումը դառնում է անհամաչափ միջամտություն։
Ինչու է սա վտանգավոր պրակտիկա.
Երբ «խուլիգանության» սահմանները մշուշոտ են՝
• ցանկացած բարձր խոսք կարող է որակվել որպես հանցագործություն,
• քաղաքացին սկսում է ինքնագրաքննել իրեն, այդպիսով վտանգվում է խոսքի ազատության երաշխիքները,
• քրեական իրավունքը կորցնում է իր վերջին միջոց լինելու բնույթը։
Սա այլևս իրավական հարց չէ միայն։
Սա իրավական պետության որակի կամ դրա ամբողջական ոչնչացման հարց է։
Որպես քրեական ուղղությամբ մասնագիտացած փաստաբան՝ համոզված եմ․
խոսքը պետք է պաշտպանվի, ոչ թե քրեականացվի։
Դատարանի դերը ոչ թե անհարմար արտահայտությունը պատժելն է, այլ սահմանել՝ որտեղ է ավարտվում խոսքը և որտեղ է սկսվում իրական վտանգը։
Այսպիսով.
- Եթե հանրային կարգի պաշտպանության անվան տակ քրեականացնում ենք խոսքը, ապա վաղը նույն գործիքը կարող է կիրառվել ցանկացածի նկատմամբ։
- Իրավական պետությունը սկսվում է այն կետից, որտեղ իշխանությունը կարողանում է ուժ գտնել և չպատժել խոսքի համար»։