«Մի մարդ չպետք է տիրի մյուսին հիմնարար իրավունքներից զրկելու իշխանությանը». Հակոբ Ագանյան

Ֆիզիկոս Հակոբ Ագանյանը գրում է. «Հայաստանի ճանապարհը դեպի միջազգային չափանիշներ. ճանապարհ, որը դեռ պետք է հարթվի:
2023 թվականի նոյեմբերի 14-ին Հայաստանը պատմական քայլ կատարեց՝ վավերացնելով Հռոմի կանոնադրությունը՝ պաշտոնապես դառնալով Միջազգային քրեական դատարանի (ՄՔԴ) 124-րդ անդամը։ Այս քայլն ազդարարեց միջազգային իրավական չափանիշներին և ինստիտուտներին ավելի սերտորեն ինտեգրվելու Հայաստանի ցանկությունը, որը գովելի նպատակ է, և արտացոլում է թափանցիկության, արդարության ու հաշվետվողականության ձգտումը:
Այնուամենայնիվ, վերջին անձնական փորձառությունները բացահայտեցին կտրուկ հակադրություն այս ձգտումների և իրականության միջև:
Ունենալով ԱՄՆ-ի դաշնային անձը հաստատող փաստաթուղթ, ԱՄՆ-ի վարորդական վկայական և միջազգային վարորդական վկայական, ես զրկվել եմ այս իրավունքներից առանց որևէ պատշաճ ընթացակարգի, ինչը թույլ չի տա ոչ մի զարգացած կամ իսկապես օրինական երկիր: Մի ոստիկան միայնակ հանդես եկավ՝ որպես իրավապահ, դատախազ, դատավոր և դահիճ՝ հաշված րոպեների ընթացքում որոշելով իմ ճակատագիրը։ Ոչ մի օրինական լսում, ոչ մի դատավարություն, բացատրություն, պարզապես անհապաղ գործողություն, որի արդյունքում ինձ զրկեցին փաստաթղթերից և մեքենա վարելու կարողությունից:
Պատշաճ գործընթացի բացակայությունը լուրջ հարցեր է առաջացնում միջազգային նորմերին համապատասխանեցնելու՝ Հայաստանի պատրաստակամության վերաբերյալ։ Ինչպե՞ս կարող է երկիրը հավակնել արդարադատության և իրավական բարեփոխումների իրականացմանը, երբ իր սեփական ինստիտուտները չեն կարողանում պաշտպանել ամենահիմնական իրավունքները:
Պատմական զուգահեռներ.
Մեր օրերում Իմ ապրած իրադարձությունները հիշեցնում են պատմության մի մութ շրջան, երբ Խորհրդային իշխանության տարիներին 1930-1940-ական թվականներին անհատներին հաճախ անվանում էին «դավաճաններ» և մահապատժի էին ենթարկում առանց դատավարության: Միլիոնավոր մարդիկ զրկվել են իրենց կյանքից միայն այն պատճառով, որ մեկ անձ նրանց մեղավոր է ճանաչել: Մինչդեռ այսօր ոչ մի փամփուշտ չի արձակվում, սակայն չվերահսկվող հզորության սկզբունքը տագնապալի իրողություն է մնում: Ժամանակակից, ժողովրդավարական հասարակության մեջ մի մարդ չի կարող և չպետք է տիրի մյուսին հիմնարար իրավունքներից զրկելու իշխանությանը՝ առանց պատասխանատվության կամ պատշաճ ընթացակարգի:
Հայաստանի կողմից Հռոմի ստատուտի վավերացումը կարևոր իրողություն է, բայց այն պետք է լինի ավելին, քան խորհրդանշական ժեստ. եթե ​​Հայաստանն իսկապես ձգտում է դառնալ միջազգային հանրության անդամ, նա պետք է ապահովի, որ յուրաքանչյուր քաղաքացու և այցելուի հետ վերաբերվեն արդարությամբ, արժանապատվությամբ և հարգանքով վերաբերվեն իրենց իրավունքներին:
Առանց իրական բարեփոխումների, նմանօրինակ դեպքերում, որտեղ հիմնական իրավունքները զրկվում են առանց պատշաճ քննության կամ տվյալ պահին փաստաբանի օգնության, խաթարում են համաշխարհային բեմում Հայաստանի ջանքերի վստահելիությունը:
Ժամանակն է խորհելու. պատրա՞ստ ենք պահպանել այն չափանիշները, որոնք մենք պնդում ենք, որ ընդունում ենք, թե՞ պարզապես Իմիտացիա է»: