Հա՞նք, թե՞ կյանք․ Վայոց ձորի բնակիչները պետք է որոշում կայացնեն
107 Երեկ, 22:00 Գլաձորի բազմամետաղային հանքավայրի ուսումնասիրությանը, շահագործմանը դեմ նախաձեռնող խումբը հանդես է եկել հայտարարությամբ, որում նշված է․ «Երկիր մոլորակի գլոբալ տաքացման պայմաններում, ջրային ռեսուրսների ռացիոնալ կառավարումը դարձել է կենսական անհրաժեշտություն: ՀՀ Վայոց ձորի մարզը խոցելի է կլիմայի փոփոխության նկատմամբ։ Մարզում դիտվում է ջրային ռեսուրսների կրճատում։ Ջրամբարների բացակայության պատճառով հսկայական ջրային ռեսուրսներ հոսում են հանրապետությունից դուրս: Վայոց ձորի մարզն ունի երեք հիմնական ջրային ավազան, որոնք ապահովում են խմելու և ոռոգման ջրերի պահանջները։ Դրանք են․ - Արփա գետի վերին հովիտ՝ Ջերմուկի տարածաշրջան - Արփա գետի Եղեգիս վտակի վերին հովիտ՝ Վարդահովիտի տարածաշրջան - Թեք Սար - Վայոց Սար, Արփա – Եղեգիս գետերի ջրահավաք ավազան: Թվարկված ջրային ավազանների տարածքներում ցանկանում են շահագործել մետաղական հանքեր՝ Ամուլսարի ոսկեբեր քվարցիտների հանքավայր, Ղազմայի հանքավայր (Գլաձորի բազմամետաղային հանքավայր) և Վարդենիսի բազմամետաղների հանքերևակում, որոնք պարունակում են կապար, կադմիում, ուրան, ցինկ, պղինձ, ոսկի, արծաթ, թալիում, ծծումբ և այլ տարրեր։ Քննարկվում է նաև ուսումնասիրել Մարտիրոսի, Ազատեկի, Վայքի, Եղեգիսի մետաղական հանքավայրերի պաշարները: Հանքավայրերի տարածքները ծովի մակերևույթից 2000-2500 մետր բարձրության վրա են, որտեղից սկիզբ են առնում Վայոց ձորի բնակչության խմելու և ոռոգման ջրերը: Վայոց ձորի մարզը գտնվում է սեյսմիկ ակտիվ գոտում։ Վիճակագրությունը ցույց է տալիս, որ այստեղ մշտապես եղել են հզոր երկրաշարժեր և ջրհեղեղներ: Երեք հանքավայրերի հարևանությամբ 100-500 մետր խորությամբ անցնում է Արփա - Սևան ջրատարը, ջրատարի շրջակա տարածքների, լեռների գրունտային ջրերը լցվում են Արփա-Սևան ջրատար, թափվում են Եղեգիսի կիրճ և Սևանա լիճ: Հանքարդյունաբերությունը Վայոց ձորի և Սևանի ավազանի համար մեծ ռիսկեր է պարունակում: Վայոց ձորի և տարածաշրջանի համար հնարավոր ռիսկերը մետաղական հանքարդյունաբերության դեպքում․ - Տարածքների կայուն և հարատև աղտոտում, որի հետևանքով դրանք դառնալու են օգտագործման համար ոչ պիտանի, այսինքն, տարածքների առմիշտ կորուստ - Հազարավոր տարիներ արտադրական թափոնների՝ դատարկ ապարների և պոչհանքի կառավարման համար մեծ ծախսեր - Ջրային ռեսուրսների աղտոտում - Տեղանքի լանդշաֆտի և երկրաբանական կառուցվածքի ձևափոխում, խաթարում - Բուսականության կորուստ - Վայրի կենդանիների կորուստ - Բնակչության ապրելու միջավայրի պայմանների վատթարացում - Երկրագործության, խաղողագործության, գինեգործության և անասնապահության անկում և արտադրանքի նվազում - Բնակչության եկամուտների նվազում, սոցիալական վիճակի վատթարացում, արտագաղթ, բնակավայրերի ամայացում։ Խորհրդային Միության տարիներին կառավարությունը գիտեր, թե Գլաձորի հանքավայրում ինչ և ինչքան մետաղներ կան, սակայն, հաշվի առնելով ժողովրդի, պետության շահը, կանխատեսվելիք ավերվածությունների և անդառնալի մյուս կորուստների ծավալները, այդ հանքը չի շահագործվել: Տեղեկություններ Ղազմայի հանքավայրի վերաբերյալ Մեզ հասած տեղեկություններով առաջին անգամ Ղազմայի հանքավայրում ուսումնասիրությունները կատարվել են 1910-1914թթ. ֆրանսիացի, անգլիացի և ռուս երկրաբանների կողմից: Երկրորդ ուսումնասիրությունը կատարվել են 1924-1935թթ. խորհրդային Հայաստանի երկրաբանների կողմից: Երրորդ ուսումնասիրությունը և շահագործումը կատարվել է 1950-1970թթ.: Նախկինում կատարված ուսումնասիրությունների արդյունքներով Ղազմայի բազմամետաղային հանքավայրը հիմնականում պարունակում է կապար, ուրան, ցինկ, կադմիում, ոսկի, արծաթ և ծծումբ: Նշված տարրերի թթվային միացությունները, օքսիդները թունավոր են հատկապես հանքավայրերին ազդակիր բնակավայրերի բնակիչների, կենդանական և բուսական աշխարհի համար: Թեք սարը, որտեղ Ղազմայի հանքավայրն է, գտնվում է քարտեզագրված Վեդի-Վայքի ուրանային հանքաշերտի վրա: 1970-ական թվականներին շրջանառվել է տեղեկություն, որ եթե Ղազմայի բազմամետաղային հանքավայրը շահագործվի, ելնելով վտանգավորությունից, 30 կմ շառավղով բնակչությունը պետք է տարհանվի: Ղազմայի հանքավայրի շրջակա տարածքներում գտնվում են Վերնաշեն, Մալիշկա, Կարմրաշեն, Գլաձոր գյուղերի 3500 հա արոտավայրեր և սեփականաշնորհված խոտհարքեր: Թեք Սարից սկիզբ են առնում Վերնաշեն, Մալիշկա, Կարմրաշեն և Եղեգիսի կիրճ թափվող գետերը, և շրջակա բնակավայրերի խմելու ջրերը: 1971թ. ստեղծվել է Եղեգնաձորի պետական արգելավայրը 4200 հա տարածքով, որն ամրագրվել է ՀՀ Կառավարության 2014թ. սեպտեմբերի 25-ի 1059-Ա որոշմամբ: Ղազմայի՝ Գլաձորի բազմամետաղային հանքավայրը գտնվում է արգելավայրի տարածքում: Վայոց ձորը հարուստ է 5-12-րդ դարերի պատմամշակույթային եզակի կոթողներով՝ Գլաձորի համալսարան և թանգարան, եկեղեցիներ, վանքեր, բերդեր, խաչքարեր: Հանքերի շահագործման դեպքում կվտանգվի մշակութային ագրո և էկո տուրիզմը, և հյուրատնային բիզնեսը: Հարգելի Վայոց ձորի բնակիչներ, պետք է կայացնենք որոշում, կարող ենք ապրել մեր չքնաղ հայրենիքում հանքերի հարևանությամբ, թե մենք էլ ստիպված կլքենք տուն ու տեղ, անտեր թողնելով պապերի գերեզմանները և սրբատեղիները, որի համար անհրաժեշտ է անցկացնել տեղական հանրաքվե: ՈՐՈՇԵԼ Հանք, թե՞ կյանք Գլաձորի բազմամետաղային հանքավայրի ուսումնասիրությանը, շահագործմանը դեմ նախաձեռնող խումբ»։ |
«Կառավարության անդամներն ու ՔՊ պատգամավորները ո՞ր փաթեթից են գնել». Մեսրոպ Առաքելյան
5002:06«Ե՞րբ են ադրբեջանցիները երգել հրապարակում, և ո՞վ է այս ամենի կազմակերպիչը». Գագիկ Համբարյան
15601:30Կանադայի արտգործնախարարը կարևորել է արցախահայության վերադարձը, գերիների ազատ արձակումը
8101:00Ուղիղ եթերում Վարդան Ղուկասյանը զանգահարեց ԱԱԾ (տեսանյութ)
31600:18«Վաղն էլ էդ նույն խումբը հայ աղջիկներին կբռնաբարի, հայ տղամարդիկ էլ հեռախոսները հանած կնկարեն». Վարդան Ղուկասյան (տեսանյութ)
15000:12«Ադրբեջանցիները գտնվում են այն հրապարակում, որտեղ տեղի է ունեցել 2018-ի ադրբեջանա-թուրքական հեղափոխությունը». Էդգար Ղազարյան
143Երեկ, 23:42«Ցեղասպանությունը գործադրողի հասցեն հստակ է, պատճառը՝ նույնպես»․ Արամ Ա
91Երեկ, 23:36«Ու ինչքա՞ն ենք դեռ ԱՆԱՍՈՒՆԻ պես լուռ մնալու». համացանցը քննարկում է ադրբեջանցիների երգը Հանրապետության հրապարակում (տեսանյութ)
207Երեկ, 23:18