Համատարած հաշվառման հաշվետվություն․ որքան «անպաշտպան» են մեր գյուղացիները․ Արա Գալոյան

«Պոլիտէկոնոմիայի» տնտեսական մեկնաբան Արա Գալոյանի դիտարկումները. համատարած հաշվառման հաշվետվություն․ որքան «անպաշտպան» են մեր գյուղացիները․

Օրենսդրական ու կորոնավիրուսային այս օրերին տնտեսությունն անդորրի մեջ է: Հետևաբար վերլուծության նյութ համարյա չկա: Ազգային դրամի դանդաղ արժեզրկման ցանկացած վերլուծություն այս օրերին կարող է կամայական ընկալում ունենալ: Եթե անգամ հիմնավորես, որ կանխատեսելի արժեզրկումը դրական ազդեցություն կարող է ունենալ տնտեսական գործընթացների վրա: Ուստի այս օրերին շատ ավելի նպատակահարմար է անդրադառնալ «անմեղ» թեմաների: Հնարավորինս անմեղ: Գյուղատնտեսության չափ անմեղ:

Ի վերջո հետաքրքիր է չէ՞, թե ինչու այդքան էժանացավ հավկիթը: Հատկապես, որ արդեն հասանելի է «Գյուղատնտեսական կենդանիների համատարած հաշվառման հանրագումարները 2020թ․ հունվարի 1-ի դրությամբ» հաշվետվությունը: Եթե այս օրերին Վիճկոմի հրապարակած հաշվետվությունը «չի հակասել» արտակարգ իրավիճակին, ուրեմն այն ներկայացնելը ևս չի հակասի: Սկզբից նշենք, որ 2018թ․ գյուղատնտեսական համարյա բոլոր կենդանիների քանակական անկման տարի էր: Իսկ անցած տարի հակառակը՝ քանակական որոշակի աճ կա: Գյուղկենդանիների առանձին տեսակների պարագային գրանցված աճը դեռ զիջում է 2017-ի թվաքանակներին: Բայց առանձին դեպքերում 2017-ի ցուցանիշը գերազանցել է: Դիտարկենք կոնկրետ:

Գյուղկենդանիների հաշվառման մեջ վիճակագրությունը «պահանջում է» առանձին ներկայացնել կենդանատեսակի մայրական կազմի քանակը: Օրինակ, խոշոր եղջերավորների ցանկի մեջ առանձին նշվում է կովերի քանակը: Պատճառը պարզ է՝ մայրական կազմի քանակի համադրում-վերլուծությամբ կարելի է ստույգ գնահատել աճի կամ կրճատման տենդենցները: 2018թ․ հունվարի մեկին կովերի քանակը մոտ 266 հազար էր: 2019-ի հունվարի 1-ին՝ 254 հազար, իսկ այս տարվա հունվարի 1-ին՝ 251.7 հազար: Նկատելի է, որ կրճատումը չի հաղթահարվում: Փոխարենը խոզերի վիճակագրությունը բարգավաճում է: Նույն ժամանակահատվածներում խոզերի գլխաքանակի հետևյալ թվեր են հրապարակվում. 2017՝ 167 հազար, 2018՝ 197 հազար, 2019-ին՝ 223.2 հազար: Այստեղ աճն ակնհայտ է: Ոչխարների գլխաքանակը ևս այս տարվա սկզբի ցուցանիշով համադրելի է 2017-ի թվաքանակի հետ: Նման կամ համադրելի տվյալներ կան նաև թռչունների վիճակագրության տվյալներում: Ընտանի թռչունների մեջ առանձին հաշվարկով ներկայացվում է ածան հավերի քանակը: Գյուղկենդանիների գլխաքանակի վիճակագրությունը ներկայացվում է երկու հիմնական բաժանումով՝ գլխաքանակը գյուղատնտեսությամբ զբաղվող առևտրային կազմակերպություններում և առանձին գյուղացիական տնտեսություններում: Այս բաժանումը հնարավորություն է տալիս տեսնել, թե որքան «անպաշտպան» են մեր գյուղացիական տնտեսությունները: Ավելի պարզ ասած՝ գյուղացիները:

Մեր գյուղատնեսության ոլորտի չինովնիկներն ու գյուղվարչությունները, որպես կանոն խուսափելով պատասխանատվությունից, երբեք խորհրդատվական ծառայություններ չեն մատուցում: Գյուղատնտեսությամբ զբաղվող առևտրային կազմակերպությունները, բնականաբար, հատուկ մասնագետների խորհրդատվությամբ կարողանում են կանխատեսել շուկայում ընթացող գործընթացները: Իսկ պարզ գյուղացին՝ ոչ: Գյուղացին նկատելով, որ մի տարի եկամտաբեր է դառնում որոշակի գյուղմթերք (օրինակ, որևէ բանջարեղեն)՝ ունեցած միջոցները ներդնում է այդ գյուղմթերքի արտադրության մեջ: Արդյունքում կորցնում է՝ շուկայի գերհագեցածության ու գնանկման պատճառով: Դա են ապացուցում թվերը: 2017թ․ ածան հավերի քանակը մոտ 2.6 մլն էր: 2018-ին՝ 2.7 մլն: Գյուղացիական տնտեսություններում 2017-ին 1.6 մլն ածան հավ կար: 2018-ին նվազել էր՝ 1.4 մլն: Այսինքն քանակն ավելացել էր թռչնաբուծարանների հաշվին: Որովհետև ձվի թանկացումը հաշվարկելի էր: Այս տարվա սկզբում գյուղացիական տնտեսություններում կա 1.6 մլն գերազանցող քանակի ածան հավ: Աճը նախորդ տարվա համեմատ 10 տոկոս է: Այդ աճի արդյունքում հավկիթի գերարտադրությունը փլուզեց գները ներքին շուկայում (թռչնաբուծարանների թվաքանակի 0.9 տոկոսանոց աճը մեղմեց բացասական էֆեկտը):

Ահա այսպես է պարզ գյուղացին փորձում մենակ լուծել իր հոգսերը: Գյուղացիության ոլորտի կառավարիչներից անկախ: Եթե, իհարկե, այս պնդումը խուճապ հարուցելու միտում չի պարունակում: