Ուրբաթ, 29 մարտի, 2024 թ.
|
Ստեփանակերտում`   +11 °C

«Որտեղ ենք վրիպում թույլ տվել, որ հայտնվել ենք ինքնակործան թակարդի մեջ»․ Ա․ Պեպանյան

«Որտեղ ենք վրիպում թույլ տվել, որ հայտնվել ենք ինքնակործան թակարդի մեջ»․ Ա․ Պեպանյան
246
Երեքշաբթի, 05 հուլիսի, 2022 թ., 21:18

Քաղաքական վերլուծաբան Արծրուն Պեպանյանի գրառումը․ «ԻՆՉՊԵՍ ԸՆԴՈՒՆՎԵՑ սահմանադրությունը և ինչու էր դրա ընդունումը վաղաժամ ու վտանգավոր
1995թ. Հուլիսի 6-ին էր:
Առաջին անգամ ԱԺ ընտրություններ էին անցկացվել, միաժամանակ նաև Սահմանադրությունն էր դրվել հանրաքվեի: Ես իշխող կուսակցության պաշտոնաթերթի գլխավոր խմբագիրն էի: Ընտրությունների նախնական արդյունքների սպասումով թերթն ուշ էինք տպարան իջեցրել, ու երբ տուն էի դառնում, արդեն առավոտյան 6-ի կողմերն էր:
Ծառայողական ավտոմեքենան Բաղրամյանից թեքվեց դեպի Օրբելի: Երբ հասանք դպրոցին, փողոցում լիքը մարդ տեսա: Այդ ժամին դա տարօրինակ էր, ու մեքենան կանգնեցրի, իջա:
Ձախ մայթին տեսա Վազգեն Մանուկյանին, վերնաշապիկը քաշքշված էր, զայրույթից դողդողացող ձեռքերով ակնոցն էր դնում աչքերին: Ակնոցի մի ապակին չկար:
Չհասցրի զարմանալ. մի ծանոթ ԱԺՄ-ական մոտեցավ ինձ ու թե՝
- Արծրուն, այս ինչ եք անում:
Ես բանից անտեղյակ էի ու խնդրեցի ներկայացնել եղելությունը:
Հետևյալը պատմեց: Դպրոցում ընտրատեղամաս է, առավոտյան կողմ երիտասարդների մի խումբ ներխուժել է ընտրատեղամաս ու գողացել քվեատուփը: Իրենք դիմադրել են, ծեծկռտուք է եղել:
Ու ԱԺՄ-ականը ցույց տվեց մյուս մայթին խմբված տղամարդկանց, որոնք քվեատուփը գողացել էին:
Ես նայեցի նրանց կողմն ու ճանաչեցի նրանց: Այդ տղամարդկանց վերջին օրերին հաճախ տեսել էի ՀՀՇ կենտրոնական գրասենյակի բակում: Նրանց տեսքը սովորական չէր՝ կոկիկ հանգնված էին, փողկապով, ու ես մտածել էի, թե նախագահ Տեր-Պետրոսյանի թիկնապահներն են: Ասեմ, որ նախագահն այդ օրերին հաճախ էր գալիս ՀՀՇ շենք:
Ես նայեցի այդ տղաներին, նայեցի զայրույթից այլայլված ՀՀ առաջին վարչապետին ու սիրտս ճմլվեց: Ինչպես կարելի է այսպես վարվել երկրիդ խորհրդանիշներից մեկի՝ առաջին վարչապետի հետ,- հարցրի ինքս ինձ: - Մի՞թե այդքան էական էր, թե ով կհաղթեր այդ տեղամասում: Մի՞թե այդ մանր հարցի համար արժեր այդպես վարվել առաջին վարչապետի հետ, ով նաև իշխող կուսակցության հիմնադիրներից էր:
Այս ծանր մտքերին էի տրված, երբ Կիևյան փողոցի կողմից 2-3 ավտոմեքենաներ եկան, կանգ առան մեր մոտ, դուրս եկան փողկապավոր 10-12 տղամարդ: Այս նոր եկածները զայրացած գնացին դեպի քվեատուփ խլածները, գոռգոռացին նրանց վրա, ապա եկածներից մեկը ատրճանակ հանեց, պահեց հներից մեկի դեմքին, նրան ետ-ետ հրեց, մինչև որ սա մեջքի վրա պառկեց առաջին պատահած մեքենայի կապոտի վրա:
Հարձակվողն ատրճանակը մտցրեց մյուսի բերանը, ինչ-որ բան գոռգոռաց ցասումնալից: Մյուսներն անշարժ նայում էին:
Բայց կրակոց չեղավ: Հետո փողկապավորների երկու խմբերը հավաքվեցին մյուս մայթին ու ինչ-որ բան էին խոսում:
Աղմուկից շենքերի բնակիչներն արթնացել ու կախվել էին պատշգամբներից:
Այս դեպքից հետո ամբողջ մեկ շաբաթ տեղս չէի գտնում: Մի միտք էր գլխիս մեջ՝ դիմում գրել ու ազատվել:
Բայց հետզհետե ինձ այլ հարց սկսեց զբաղեցնել. ես կրթությամբ ֆիզիկոս եմ, որ ասել է՝ փորփրող, բարդ երևույթներ ուսումնասիրող: Եվ ջանացի պարզել ինքս ինձ համար, թե ինչու իշխանություններն իրենց այդպես պահեցին, ինչու օրենքները չաշխատեցին:
Ու այդ հարցերի պատասխանը գտնելու նպատակով սկսեցի աչալրջորեն զննել իշխանական բուրգի գագաթը:
1996-ի նախագահական ընտրություններին ևս իշխանություններին ներսից տեսնելու հնարավորություն ունեցա: Եվ ապա, անհնարին գտնելով այդ թիմի հետ ճամփա գնալը, շատ բարձր մի պաշտոնյայի հայտնեցի իմ կարծիքն իրենց մասին ու կամավոր հեռանալով գլխավոր խմբագրի պաշտոնից, տեսածս, ուսումնասիրածս ի մի բերելով՝ սկսեցի խորհել իրականության
այդպիսին լինելու խորքային պատճառների մասին:
Ես չէի կարող այլոց նման բավարարվել այն պատասխանով, թե ամենի մեղավորը վատ իշխանություններն են: Ես ինձ տալիս էի նաև երկրորդ հարցը՝ իսկ ինչու մեր իշխանություններն այլ որակի չեն, ինչու մեր ժողովուրդը հանդուրժեց օրենքների խախտումը և համակերպվեց:
Որոնումներս տևեցին տասնյակ տարիներ: Ու մի գիրք վերջնականապես բացեց աչքերս և հասկացա ամենը: Դա ֆրանսիացի գիտնական Լը Բոնի՝ ժողովուրդների հոգեբանության մասին գիրքն էր, հրատարակված 1895-ին: Այն կարդալով, հասկացա, թե որտեղ ենք մենք վրիպում թույլ տվել, որ հայտնվել ենք ինքնակործան թակարդի մեջ: Հասկացա, որ իշխանություններն այլ կերպ իրենց դրսևորել չէին կարող: Հասկացա, որ ընտրությունների մասին օրենքներ ներմուծելով՝ չենք արել գլխավորը՝ չենք փոխել մեր քաղաքացու գիտակցությունը: Իսկ նման դեպքում, ինչպես հիմնավորել է Լը Բոնը, ընտրությունների անցկացումը ավեր է բերում երկրին ու ժողովրդին:
Այս ամենը պարզելով, հնարավորությանս սահմաններում ջանացել եմ մեր քաղաքական դաշտին տեղեկացնել այս մասին ու հորդորել չվնասել երկրին: Նաև այլընտրանք եմ առաջարկել: Բայց արդյունքի, ցավոք, չհասա»:

Աղբյուրը`   Արծրուն Պեպանյան