«Ադրբեջանին բռնակցված Ղարաբաղի ու ՀՀ միջև արհեստական բացված անդունդը 30 տարում երբեք չի լցվել». Սոֆիա Հակոբյան
185
Այսօր, 03:12
Օգտատեր Սոֆիա Հակոբյանը ֆեյսբուքյան իր էջում գրել է. «Էս չափազանց տոքսիկ ու հոգնեցնող թեմային ամիսներ է՝ դիմանում ու չեմ անդրադառնում, բայց քանզի կողքից շատ եմ լսում, թե՝ չես խոսում, չենք խոսում, հետո էլ բողոքում, որ դաշտն էսքան անառողջ ա, քարը փեշիցս թափում եմ ու առաջին ու վերջին անգամ գրում էս թեմայով. Ատելության խոսքի արցախա֊հայաստանյան փոխհրաձգությունները ամենակեղծ բանն են, որ կարող են լինել էս հասարակության մեջ, բայց դրանք մոտ ապագայում ու անգամ մեր թոռների օրոք վերջ չեն ունենալու, քանզի կարծիք կա, թե հայաստանյան շրջանակներում հակաարցախյան բոլոր տրամադրությունները բորբոքվում են նախկինների ու նրանց արցախյան ծագման պատճառով։ Հա, կա նման բան, բայց բուն խնդիրը շատ ավելի խորն է, քան նախկինն ու ներկան։ Շան գլուխը էդտեղ չի։ Իսկ իրականությունն այն է, որ ժամանակին Ադրբեջանին բռնակցված Ղարաբաղի ու ՀՀ միջև արհեստական բացված անդունդը, ինֆորմացիոն վակումը 30 տարում երբեք չի լցվել։ Ոչ մի փուլում։ Մենք ինչով ասես զբաղվել ենք, բայց իրար ճանաչելով՝ երբեք։ Թե կրթական, թե այլ ոլորտներում սրան երբեք պատշաճ ժամանակ ու ռեսուրս չի հատկացվել թե այստեղ, թե Արցախում։ Կարճ ասած՝ մենք իրար չգիտենք։ Եթե կուզեք՝ ԸՆԴՀԱՆՐԱՊԵՍ չգիտենք։ Հետևաբար, մեր՝ իրար մասին կարծիքը շատ հեշտությամբ ձևավորվել ա տարբեր իշխանությունների ու ընդդիմությունների ուզած վիճելի թեզերի, ապակենտրոն աղբյուրներից էժանագին բամբասանքների, կարծրատիպերի կամ մոտավոր ենթադրությունների, կարճամիտ ընդհանրացումների վրա։ Ես միշտ եմ զգացել, որ մենք քիչ բան գիտենք Արցախի մասին, բայց երբ հասել եմ Արցախ՝ հասկացել եմ, որ ոչ թե քիչ, այլ բացարձակ ոչինչ չգիտենք։ Ընդ որում՝ սա սիրել/ատելու հետ հեչ կապ չունի, սա վերաբերվում է արցախցիներին թե թշնամաբար, թե եղբայրաբար վերաբերվողներին։ Նույն Արցախում նաև մազերս բիզբիզ են կանգնել, երբ զգացել եմ Հայաստանի մասին կարծրատիպերի մասշտաբը, անտեղյակության աստիճանը, անգամ իմ լրագրող կոլեգաների շրջանում։ Օրինակ՝ եթե ՀՀ-ում շատերի համար Ղարաբաղը ուղղակի մեռնելու վատ տեղ, ինչ֊որ սպայի մուննաթ դեմք ու բոլորով ՀՀ քաղաքացու հաշվին հարստահարվելու տեղ էր, ապա Արցախում նախարար կար, որը չգիտեր՝ Աշոցքը որտեղ ա, գրեթե ոչ ոք չգիտեր, որ Բերդն էլ ա 30 տարի սահման ու հրետակոծվում ա, իսկ «Օղակ»֊ը (նույն ինքը՝«Կալցոն») հասած ա եղել նենց ոչինչ Ոսկեպար, ինչպես նաև շոկի մեջ էին հայտնվում, երբ ասում էի, որ բլոկադան էդքան էլ անծանոթ բան չի երևանցուն, որը 90֊ականներին էդ նույն տալոններով հաց ա ստացել կամ չի ստացել։ Շարժման հետ կապված թե Հայաստանում, թե Արցախում տարածված ա եղել համոզում, որ ամենաշատը հենց X խումբն ա տառապել, մարդիկ էմպատիան ու սփոփանքը իրար մեջ չեն փնտրել, որովհետև երբեք չեն իմացել, որ միասին են տառապում։ Ամենակարևորը՝ երեկ էլ, այսօր էլ էս ինֆորմացիոն վակումը փոքրանալու փոխարեն մեծանում ա, տարբեր փուլերում տարբեր ուժեր լցնում են այն իրանց ուզած թույնով, և այո, ինքը չի փոքրանալու կամ լավ բանով չի լցվելու, որովհետև այդ թույնով, ուշադրություն, կոնկրետ ուժեր ՍՆՎՈՒՄ են։ Շան գլուխը հիշո՞ւմ եք։ Այ էստեղ ա ինքը: Այո, հարգելիներ, ամեն անգամ, երբ դուք կամա թե ակամա հայտնվում եք էս խիստ արհեստական բարիկադի կողմերից մեկում, կարևոր չի՝ առօրյա թե հանրային խոսքում, դուք կարագ եք քսում էդ ամենից սնվող մի մուտանտի սև հացի վրա։ Սա շատ հեշտ ա տրվում ու տրվելու էս ուժերին, քանի որ՝ ա) Մեր դոգմատիկ, դավադրապաշտ հասարակության մեծ մասի կրթական ցենզը оставляет желать лучшего, և նրանց տիկնիկային թատրոնում թել քաշելու պես ուզած հունով տանելը վայրկյանի հարց ա։ բ) Արցախցիք չափից դուրս տրավմատիկ ու հոգնած վիճակում են, նրանցից միայն շատ ուժեղներն են պատրաստ նման անալիզների միջով անցնել, տարբերակել թացը չորից, չնեղվել ու չընդհանրացնել, երբ իշխանության մակարդակով գրեթե ամեն օր թիրախավորվում են։ Որ հասկանաք մարդկանց մեկուսացման աստիճանը, ասեմ, որ ես (հա, նույնիսկ ես) մի ամիս առաջ լացելով տուն եմ եկել ու ամուսնուս ասել, որ՝ չեմ ուզում էստեղ ապրել, երբ փոստի անբարեխիղճ աշխատողը ասել էր՝ ուր ուզում ես բողոքի, դու ինչ կարաս անես (ենթադրելով, որ արցախցի եմ)։ Ու օրեր ա պահանջվել, որ ես մի քիչ թոթափեմ էդ թեման, հիշեմ ինձ հիվանդանոց հասցրած իջևանցի հարևաններիս, ամեն օր «սաղ լա՞վ ա, ցավդ տանեմ» ասող հավաքարարին, մեզ քաջալերած շատերին։ Բայց սա չի փոխում փաստը, որ ատելության կայծը հավեսով բորբոքվում ա իշխանական խողովակներով ու դրա համար ոչ ոք պատասխան չի տալու։ գ) Այսօր և միշտ արցախյան թեմայում առողջ քննադատությունը եղել են բացարձակ տաբու, օրինակ՝ շատ պարկեշտ մարդիկ Արցախը սիրելը պատկերացրել են միայն վարդագույն ստատուս գրելով, իդեալականացված հայացքներով, խուսափելով կես ծուռ բառից, որ հանկարծ արցախատյաց չպիտակավորվեն։ Հիմա առավել ևս ոչ ոք չի համարձակվի դաշտը որևէ տարբերվող, մի քիչ համարձակ դիսկուսով լցնել, քանի որ թեման նուրբ ա ու երկկողմ սխալները քննարկելը պայթյունավտանգ՝ տեղահանվածի կամ զոհվածի մոր վերքին աղ լցնելու վախով։ Արդյունքում արցախցիներին «պաշտպանող» բոլոր տեքստերը հանգում են նրան, թե ինչ վատն են մյուսները և հակառակը։ Բացարձակ անմեղների ու բացարձակ մեղավորների այս դաշտում են ցավոք նաև արցախյան շրջանակների էն դեմքերը, ովքեր հանրային խոսքի տեր են, պայքարում են արցախցիների տրորված իրավունքների համար և անգամ էս շատ ադեկվատ մարդկանց մեջ ահավոր ցավը արել ա իր գործը. նրանցից շատերը չեն հաջողում խուսափել խտրական տեքստերից, ատելության ու խռովվածության դրսևորումներից ու միակողմանի մոտեցումներից։ При таком расскладе, հարգելի սիրելիներ, երբ կողմերից ոչ ոք շահագրգիռ չի իրար ճանաչելու ու լսելու, երբ 30 տարվա մեջ մենք հաջողել ենք մնալ «կողմեր», այնինչ սկսել ենք էս պատմությունը «Միացումով», ոչ մի բան էլ չի փոխվելու, մանավանդ, որ ինչպես հասկացանք չփոխվելը ավելի ա ձեռնտու շատերին։ Նենց որ, ինչպես կասեր դասականը, ինչքան կուզեն՝ էդքան էլ կխփեն, իշխանությունը լինի, նախկինը լինի, ապագան լինի։ Ինձնից երևի էսքանն էր հասնում ասել»։
