«Մանիպուլյատիվ է այն մոտեցումը, թե իբր Մեղրիի ճանապարհի ռուսական և ամերիկյան առաջարկները համարժեք են»․ Արման Բաբաջանյան

ԱԺ նախկին պատգամավոր Արման Բաբաջանյանի ֆեյսբուքյան գրառումը․ «Չափազանց կեղծ և մանիպուլյատիվ է այն մոտեցումը, թե իբր Մեղրիի ճանապարհի ռուսական և ամերիկյան առաջարկները համարժեք են։ Այսպիսի պնդումները տարածում են նրանք, ովքեր նպատակ ունեն մթագնելու իրավիճակի էությունը և իրական տարբերությունը՝ վերահսկողություն կորցնելու և վերահսկողությունը պահպանելու միջև։
Իրականում, այդ երկու առաջարկների հիմքում արմատական տարբեր աշխարհաքաղաքական տրամաբանություն, իրավական կառուցվածք և մոտեցում է Հայաստանի ինքնիշխանության նկատմամբ։ Մեկն ուղղված է Հայաստանի տարածքի վերածմանը օտար վերահսկվող միջանցքի՝ առանց որևէ իրավական վերահսկողության, իսկ մյուսը՝ տրանսպորտային կապերի ապաշրջափակման՝ Հայաստանի իրավազորության լիարժեք պահպանմամբ։ Այդ տարբերությունը ֆունդամենտալ է և ուղիղ կապ ունի ոչ միայն Հայաստանի սուվերենության, այլ նաև՝ տարածաշրջանում նրա դերակատարության և ապագա զարգացման հնարավորությունների հետ։
Ռուսական առաջարկը, ձևակերպված 2020 թվականի նոյեմբերի 9-ի եռակողմ հայտարարության 9-րդ կետով, ըստ էության նախատեսում էր Ադրբեջանի համար միջանցք՝ առանց հայկական մաքսային, սահմանային կամ իրավական վերահսկողության։ Այդ ճանապարհի անվտանգությունն ամբողջությամբ հանձնվում էր Ռուսաստանի դաշնային անվտանգության ծառայությանը՝ փաստացի Հայաստանի տարածքում ստեղծելով «միջանցքային» ռեժիմ, որը ոչ միայն խախտում էր Հայաստանի տարածքային ամբողջականությունը, այլ նաև ամրագրում էր ռուս-թուրքական համագործակցությամբ վերահսկվող առանցք։ Սա ոչ թե ապաշրջափակում էր, այլ՝ ներսից ճեղքվածք Հայաստանի պետական կառուցվածքում՝ ի վնաս նրա անկախության և պետական ինստիտուտների։ Նման պայմաններում Հայաստանը ոչ միայն դուրս էր մղվում տարածաշրջանային գործընթացների ձևավորման հարթակից, այլ վերածվում էր օտար շահերի սպասարկման անճանաչելի օբյեկտի։
Ի տարբերություն այդ մոտեցման՝ ամերիկյան առաջարկը, որը հրապարակվեց 2025 թվականի մայիսին և հաստատվեց մի շարք կիսապաշտոնական դիվանագիտական աղբյուրներով, կառուցված է սկզբունքորեն այլ տրամաբանությամբ։ Այն չի նախատեսում միջանցք, այլ առաջարկում է ապաշրջափակում՝ չեզոք մասնավոր կառույցի ներգրավմամբ, որը գործելու է բացառապես Հայաստանի օրենսդրության և իրավազորության ներքո։ Հայաստանի մաքսային, սահմանային և իրավական վերահսկողությունը մնում է ամբողջությամբ ուժի մեջ։ Այս մոդելը ոչ միայն չի խաթարում Հայաստանի ինքնիշխանությունը, այլ հնարավորություն է տալիս այն վերակենդանացնել՝ միջազգային վստահելի մեխանիզմներով։ Ավելին՝ այդ առաջարկի հիմքում դրված է գաղափարը, որ Հայաստանը դառնա Արևելք-Արևմուտք տարանցման կենսունակ օղակ՝ առանց զիջումների իր տարածքային կամ ինստիտուցիոնալ ինքնիշխանությունից։
Ռուսական տարբերակում Հայաստանը նույնիսկ առարկա չէ՝ պարզապես փոխանցվող տարածք է՝ իր տարածքով վերահսկող ուղի տրամադրելու համար։ Ամերիկյան տարբերակում Հայաստանը սուբյեկտ է՝ որոշում կայացնող, իրավական վերահսկողություն իրականացնող, տնտեսական օգուտ ստացող։ Սա պարզապես տեխնիկական տարբերություն չէ, այլ բովանդակային հակադրություն՝ պետականության և ենթակայության միջև։
Հետևաբար, այն մոտեցումը, թե իբր երկուսն էլ Հայաստանի համար հավասարապես վնասակար են, ոչ միայն փաստացի սխալ է, այլև ուղղակիորեն ծառայում է ռուսական հիբրիդային շահերին՝ հասարակական ընկալումները մթագնելու և քաղաքական վերլուծությունը թուլացնելու նպատակով»։