Երեքշաբթի, 22 ապրիլի, 2025 թ.
|
Ստեփանակերտում`   +13 °C

Ակսել Բակունցի հայտնաբերած վանքը՝ Բղենո Նորավանքը

Ակսել Բակունցի հայտնաբերած վանքը՝ Բղենո Նորավանքը
522
Շաբաթ, 11 փետրվարի, 2023 թ., 23:36

Ինչպես հայտնի է, նշանավոր գրող, արձակագիր Ակսել Բակունցը կրթությամբ նաև գյուղատնտես էր և աշխատանքի բերումով շատ էր շրջում Զանգեզուրի գյուղերով, քանի որ Զանգեզուրի գավառական գյուղատնտեսն էր։ Հավանաբար, այդիպիսի մի շրջայցի ժամանակ էլ 1932 թվականին Գորիսի շրջանի Բարձրավան գյուղի մոտակայքում՝ անտառի մեջ, Բակունցը պատահաբար հայտնաբերել է մի լքված, կիսավեր, բայց անչափ ուշագրավ հուշարձան, որի մասին ոչ ոք տեղյակ չէր։

Բղենո Նորավանքի վերականգնման աշխատանքներից
Բղենո Նորավանքի վերականգնման աշխատանքներից
Բակունցն իր հայտնագործության մասին հայտնում է հնագետ Սեդրակ Բարխուդարյանին։ Հուշարձանի ուսումնասիրությամբ սկսեցին զբաղվել 1940-ական թվականներից սկսած։
Ուսումնասիրություններն աստիճանաբար ջրի երես հանեցին այս բացառիկ հուշարձանի պատմությունը։ Տեղում բացված արձանագրությունները վկայեցին, որ ի վերջո գտնվել է մի հուշարձան, որի մասին դեռևս հիշատակել էր սյունյաց պատմագիր, մետրոպոլիտ Ստեփանոս Օրբելյանը, խոսքը Բղենո Նորավանքի մասին է, որը կառուցվել էր 935 թվականին, ոմն Ստեփանոսի կողմից։
Բղենո Նորավանք
Բղենո Նորավանք
Ստեփանոս Օրբելյանը իր պատմության մեջ նշում է, որ եկեղեցին իր օժանդակ շինություններով կառուցվել է մի գեղեցիկ և վայելուչ վայրում՝ խոր ձորերով շրջապատված հարթ տարածքում։
Բղենո Նորավանք
Բղենո Նորավանք
Նա նաև նշում է, որ այստեղ կառուցվել է անչափ գեղեցիկ եկեղեցի, որի մուտքի կամարները պսկաված էին խարսխավոր սյուներով։
Բղենո Նորավանք
Բղենո Նորավանք

Ճարտարապետական առումով Բղենո Նորավանքի եկեղեցին տարբերվում է հայկական մյուս եկեղեցիներից։
Բղենո Նորավանք
Բղենո Նորավանք
Մասնագետների կարծիքով այն սովորական եկեղեցի չի եղել, այլ՝ պալատական և նախատեսված էր տարածքի մեծամեծերի համար; Ըստ մասնագետների, այստեղ իրականացվող պատարագներին և ծեսերին մասնակցում էին միայն իշխանները, թագավորական ընտանիքի անդամները, իսկ հասարակ ժողովուրդը ծեսին հետևում էր դրսից։ Եկեղեցին գրեթե քառակուսի հատակագծով, երկթեք տանիքով շինություն է, որի ներսում բավականին փոքր չափերի աղոթասրահը հյուսիսային, հարավային և արևմտյան կողմերից շրջապատված է սրահներով և ունի մեծ կամարակապ մուտքեր դեպի աղոթասրահ։
Այս եկեղեցին բացառիկ է նաև իր քանդակներով և Աղթամարի Սբ Խաչ եկեղեցուց հետո քանդակների հարստությամբ համարվում է երկրորդը հայկական ճարտարապետության մեջ։
Վերջին պատերազմից հետո այլևս անհնար է Բղենո Նորավանք հասնել նախկին՝ Գորիս-Շուռնուխ ճանապարհով, այսօր այս վանք հնարավոր է հասնել միայն Բարձրավան գյուղի ճանապարհով։