Կիրակի, 22 դեկտեմբերի, 2024 թ.
|
Ստեփանակերտում`   0 °C

«Գագիկ Ա թագավորի արձանագրությունն Աշտարակի Ծիրանավոր եկեղեցու արևմտյան որմին». Խաժակ Սիրեկանյան

«Գագիկ Ա թագավորի արձանագրությունն Աշտարակի Ծիրանավոր եկեղեցու արևմտյան որմին». Խաժակ Սիրեկանյան
761
Հինգշաբթի, 31 հոկտեմբերի, 2024 թ., 01:06

Պատմական նյութերի ուսումնասիրող Խաժակ Սիրեկանյանը ֆեյսբուքյան իր էջում լուսանկար է հրապարակել ու գրել. «Գագիկ Ա թագավորի արձանագրությունն Աշտարակի Ծիրանավոր եկեղեցու արևմտյան որմին.
Այսպես, հրամանագիրը սկսվում է տարեթվով և կաթողիկոսի հիշատակումով,
Երկրորդ հատվածը թագավորին մեծարող տիտղոսներն են,
Երրորդը՝ նրա ծննդաբանությունը ծայրից ծայր,
Չորրորդը՝ արտոնագրի բուն իմաստը և դրանում՝ թագուհու կամակցությունը,

Հինգերորդը՝ շարիատի զիջման արտաքին-անձնական դրդապատճառները,

Վեցերորդը՝ վճռի անխախտելիության հիմնավորումը,
Յոթը՝ վճռախախտումը կանխարգելելու անեծքի բանաձևումը և ապա՝ կրկնակի վերջաբանը։
Գագիկ թագավորը, 1013թ. այցելելով Աշտարակ, բնակիչներին ազատել է «ի շարիյատէ հացի ամենայն ցեղի», որ վերաբերում է հացին, այսինքն՝ հացահատիկային բոլոր բույսերին՝ ցորեն, գարի, վարսակ և այլն։
Շարիատը ավատատիրոջը արդյունքով կամ դրամով վճարվող հարկ էր, արդյունքի 1/10 չափով։ Այսպիսով, Գագիկ Ա թագավորը Աշտարակում հացահատիկի բոլոր տեսակներից գանձվող շարիատը վերացրել է, իսկ տնտեսության մյուս բնագավառներից գանձվողը պահպանել։
Ի՞նչն էր պատճառը Գագիկ թագավորի այդ քայլի։
Այդ հարցի պատասխանը հուշում է նրանց հետագա քայլերը։ Գագիկ թագավորից 2 տարի հետո՝ 1015 թ․, Հայոց սպարապետ Վահրամ Պահլավունին գրեթե նույն որոշումը կատարում է Մաստարայում, որտեղ, ինչպես նաև Թալինում ու Աշնակում ցորենի շտեմարաններն էին։
Հայոց հեռատես արքան զգում էր մոտալուտ վտանգը։ Թուրքական խաժամուժը արդեն մուտք էր գործում Վասպուրական, տեղի էին ունեցել առաջին բախումները և անհրաժեշտ էր ուժեղացնել բանակը, ավելացնել թվաքանակը (ըստ որոշ աղբյուրների՝ 80,000 էր), որի համար շատ հաց (ընդեղեն) էր պետք։
Հայոց թագավորը Ծիրանավորում մասնակցում է ս․ պատարագին, որը անցկացնում է Սարգիս Ա Սևանցի կաթողիկոսը (992-1019), որից հետո ուղղվում դեպի Հայոց մայրաքաղաք Անի։ Իսկ աշտարակցիներն ու շրջակա գյուղացիները «Կեցցե՛ Հայոց արքան» գոչյունով նրան ճանապարհում են մինչև Աղձք ու Կուաշ»։

Աղբյուրը`   Խաժակ Սիրեկանյան